De fiscale arena was deze week een podium voor verrassende wendingen en diepgaande debatten. Van een genuanceerd beeld over DGA-salarissen en een Hoge Raad die het publiek om input vraagt, tot de eeuwige dans rond Box 3 en erfbelasting: er is genoeg om over bij te praten.
Deze week in het kort
- DGA’s lijken hun loon vaak strategisch laag in te schatten, maar de regeling is volgens onderzoek ‘grotendeels’ effectief.
- De toekomst van Box 3 hangt af van wetgeving, marktgrillen en de haalbaarheid bij de Belastingdienst.
- Voor het eerst vraagt de belastingkamer van de Hoge Raad via ‘amicus curiae’ publieke input over de belastingrente.
- Een pleidooi voor een radicale, eerlijkere herziening van de erfbelasting, met minder constructies en meer eenvoud.
- Een nieuw wetsvoorstel met twee duidelijke toetsen moet eindelijk helderheid brengen voor zzp’ers en hun opdrachtgevers.
- Rijke ‘non-doms’ verlaten Londen na belastingwijzigingen; Milaan profiteert.
DGA’s en het ‘gebruikelijk loon’: effectief maar uitgedaagd?
De gebruikelijkloonregeling, bedoeld om te zorgen dat directeuren-grootaandeelhouders (dga’s) zichzelf een fatsoenlijk, belastbaar salaris uitkeren, functioneert ‘grotendeels’ naar behoren. Dat concludeert SEO Economisch Onderzoek in een evaluatie. Zo’n 80% van de verwachte loonsom belandt netjes bij de fiscus. Toch schetst het rapport ook een beeld van ‘strategisch gedrag’. Dga’s stellen hun loon vaak lager vast dan de regels voorschrijven, wat in 2023 leidde tot een geschat gat van bijna €5 miljard (€21,3 mrd opgegeven tegenover €26,2 mrd verwacht).
Opvallend is dat ruim de helft van de dga’s een loon opgeeft rond of zelfs onder de wettelijke ondergrens van €56.000 (in 2025). Hoewel sommigen net gestart zijn of (op papier) deeltijd werken, vermoeden de onderzoekers dat fiscale optimalisatie, angst voor discussie of onwetendheid een grote rol speelt. De Belastingdienst controleert nauwelijks, omdat dit zeer arbeidsintensief is. Hoewel een lager loon leidt tot hogere winstbelasting en dividendbelasting, loopt de staat toch zo’n €500 miljoen mis. Het FD pleit voor betere handhaving, en de Belastingdienst heeft al aangekondigd in 2025 extra te gaan letten op de aftrek van (privé)kosten.
Box 3: tussen werkelijkheid, tegenbewijs en wiebelende markten
De zoektocht naar een houdbaar en rechtvaardig Box 3-stelsel duurt voort. Het kabinet mikt op invoering van de Wet werkelijk rendement box 3 per 1 januari 2028. De Belastingdienst acht dit haalbaar, mits het wetsvoorstel uiterlijk 15 maart 2026 door de Tweede Kamer is. Vertraging kan de data-aanlevering door banken en verzekeraars in gevaar brengen. Ondertussen is er ook een nota van wijziging bij de Wet tegenbewijsregeling box 3, die belastingplichtigen de kans moet geven aan te tonen dat hun werkelijke rendement lager was dan het forfait.
De Eerste Kamer stelt kritische vragen, en een nieuwe gevoeligheidsanalyse benadrukt de risico’s. De belastingopbrengsten kunnen sterk schommelen met de beurskoersen. Een slecht beursjaar (-5%) kan de tegenbewijsregeling €931 miljoen duurder maken, terwijl een goed jaar (+15%) €487 miljoen extra kan opleveren. Dit toont de noodzaak van ‘automatische stabilisatie’ in het begrotingsbeleid. Tegelijkertijd klinkt in opiniebijdragen de roep om een radicalere stap: een brede vermogensbelasting van bijvoorbeeld 1% op al het vermogen (inclusief eigen woning en box 2), om zo de inkomstenbelasting fors te kunnen verlagen en het stelsel eerlijker te maken.
Belastingrente onder vuur: Hoge Raad vraagt publiek om raad
De hoge belastingrente, die inmiddels 8% bedraagt voor de vennootschapsbelasting (Vpb), is een doorn in het oog van velen. Nadat Rechtbank Noord-Nederland dit percentage onverbindend verklaarde wegens strijd met het evenredigheidsbeginsel, heeft de staatssecretaris een massaalbezwaarprocedure ingesteld. Dit betekent dat één uitspraak van de Hoge Raad bepalend zal zijn voor alle bezwaarmakers.
In een unieke zet heeft de belastingkamer van de Hoge Raad nu besloten de amicus curiae-procedure toe te passen. Letterlijk ‘vriend van de rechtbank’, biedt dit iedereen – burgers, bedrijven, experts – de kans om tot 20 juni schriftelijk input te leveren. De Hoge Raad wil zo een breder, maatschappelijk perspectief krijgen voordat hij een oordeel velt over de complexe rechtsvragen rond de hoogte van de rente en de mogelijke strijdigheid met (Europese) wetgeving. Belangrijk: meeliften gaat niet automatisch. Belastingplichtigen moeten zelf tijdig bezwaar maken tegen hun (definitieve) aanslagen om te kunnen profiteren.
Erfbelasting: pleidooi voor een eenvoudiger en eerlijker stelsel
“Hoe kun je er vrede mee hebben dat ik geen belasting betaal als ik vijf ton erf?”. Met deze prikkelende vraag vat hoogleraar Inge van Vijfeijken de kern van de discussie over erfbelasting samen. Ze pleit voor een grondige herziening, omdat het huidige stelsel leidt tot onbegrip en onrechtvaardigheid. Het grote pijnpunt: langstlevende partners moeten vaak erfbelasting betalen over vorderingen van kinderen die pas veel later (of nooit) te gelde worden gemaakt. Dit druist in tegen het draagkrachtbeginsel.
Haar voorstel: defiscaliseer deze vorderingen en belast pas bij daadwerkelijke uitkering. Schaf ook fiscaal gedreven constructies als ‘schenken op papier’ af, die leiden tot complexe testamenten. In plaats daarvan stelt ze een simpel systeem voor: één levenslange vrijstelling (bijvoorbeeld €100.000, al vindt ze dat zelf royaal) en één vast tarief (rond 36%, zoals box 3) voor de meeste erfgenamen. Dit zou het stelsel drastisch vereenvoudigen en rechtvaardiger maken, hoewel het de schatkist tijdelijk geld kan kosten en de adviespraktijk verandert.
ZZP’ers: nieuw wetsvoorstel met twee toetsen zoekt duidelijkheid
Om een einde te maken aan de “onduidelijkheid en onrust rond de status van zzp’ers”, hebben VVD, D66, CDA en SGP een initiatiefwetsvoorstel ingediend, dat nu openstaat voor internetconsultatie. Het doel is een duidelijk wettelijk kader te scheppen dat aansluit bij de moderne arbeidsmarkt.
Centraal staan twee toetsen:
- De zelfstandigentoets: Werkt iemand voor eigen rekening en risico, voert hij een deugdelijke administratie, gedraagt hij zich als ondernemer, en heeft hij voorzieningen voor AOV en pensioen?.
- De werkrelatietoets: Is er vrijheid in de organisatie van werk en tijd, is er geen hiërarchische controle, en was het de bedoeling om niet als werknemer te werken?.
Alleen wie aan beide toetsen voldoet, kan zeker zijn van zijn zelfstandige status. Een aparte toetsingscommissie moet bindende oordelen gaan vellen. Hoewel dit meer zekerheid kan bieden, legt het ook meer verantwoordelijkheid bij de zzp’er (AOV, pensioen). Of dit de grijze zone, waar de rechtspraak (zoals bij bezorgers) nog steeds vaak een dienstbetrekking ziet, echt oplost, moet blijken.
Streep door aftrekbeperking bij ‘oude’ echtscheidingen
Het Gerechtshof Den Haag heeft een belangrijke uitspraak gedaan voor mensen die vóór 1 mei 1995 zijn gescheiden en een deel van hun pensioen doorbetalen aan hun ex-partner. Het hof oordeelt dat de Belastingdienst ten onrechte de afbouw van aftrekposten toepast op deze betalingen. Sinds 2020 wordt de aftrek voor hoge inkomens beperkt, waardoor men in 2025 nog maar 37,48% terugkrijgt, in plaats van het toptarief van 49,5%.
In de betreffende zaak betaalde een man hierdoor belasting over inkomen dat hij feitelijk doorschoof naar zijn ex. Dit zou niet gebeuren bij scheidingen na 1 mei 1995, omdat pensioenfondsen sindsdien rechtstreeks aan de ex-partner uitbetalen. Het hof ziet hierin een ongerechtvaardigd verschil in behandeling van gelijke gevallen, wat in strijd is met het Europese discriminatieverbod. Het hof herstelt dit zelf en verlaagt de aanslagen. Als deze uitspraak standhoudt bij de Hoge Raad, kunnen meer mensen in deze situatie met succes bezwaar maken.
Vestigingsklimaat: Milaan lokt rijke ‘non-doms’ weg uit Londen
Londen dreigt zijn aantrekkingskracht op superrijke buitenlanders te verliezen. De Britse regering heeft besloten per april 2025 de gunstige belastingregels voor ‘non-doms’ (inwoners die fiscaal elders wonen) af te schaffen. Deze groep hoefde vaak geen belasting te betalen over hun buitenlandse inkomsten en vermogen. Vooral de plannen van Labour om ook erfbelasting te heffen op buitenlandse trusts, jagen velen weg.
Italië, en met name Milaan, springt handig in dit gat. Het land biedt een alternatief: betaal een vast bedrag van €200.000 per jaar en je buitenlandse inkomsten en bezittingen blijven buiten schot, inclusief vrijstelling van erfbelasting. Dit, gecombineerd met de Italiaanse levensstijl en de nabijheid van Londen, trekt een stroom van hedgefondsmanagers, ex-ceo’s en miljardairs aan. Bedrijven en dienstverleners volgen, met nieuwe luxe hotels en advocatenkantoren in Milaan. Deze ‘svuota Londra’ (‘maak Londen leeg’) kan de Britse economie miljarden kosten en onderstreept hoe gevoelig het internationale vestigingsklimaat is voor fiscale wijzigingen.